سهام عدالت گونهای یارانه است که بنابر نظر دولت نهم (ریاست جمهوری محمود احمدینژاد)، از طریق شرکتهای تعاونی عدالت استانی به مشمولان آن واگذار میشود. دولت، هدف از عرضه سهام عدالت را گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران اعلام کردهاست. بنابر طرح سهام عدالت، بخشی از سهام شرکتهای دولتی معین، به قشرهای کمدرآمدتر فروخته میشود حال با وجود آنکه آزادسازی سهام عدالت وارد نوزدهمین ماه خود شده است هنوز ابهاماتی در زمینه نحوه فروش، شرکتهای استانی ، نحوه پرداخت سود و... وجود دارد و به نظر میرسد سازمان بورس از نو درحال طراحی بستهای برای ساماندهی سهام عدالت با ۵۰ میلیون مشمول است.
بسته جدید سازمان بورس برای سهام عدالت
اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ بود که فرایند آزادسازی سهام عدالت انجام شد تا این سهام به دست صاحبان اصلی برسد. بر این اساس سهامداران میتوانستند یکی از دو راه مستقیم یا غیرمستقیم را برای مدیریت سهام خود انتخاب کنند که در نهایت ۱۹ میلیون نفر روش مستقیم را انتخاب کردند و ۳۰ میلیون نفر نیز روش غیرمستقیم را انتخاب کردند تا سهامدار شرکت های استانی سهام عدالت شوند.
این دو گروه سرنوشت متفاوتی داشتند. به مستقیم ها از همان ابتدا اجازه فروش سهام داده شد. بر این اساس در ابتدا میتوانستند ۳۰ درصد و اندکی پس از آن ۳۰ درصد دیگر (جمعا ۶۰ درصد) از سهام خود را از طریق بانک ها یا کارگزاری ها به فروش برسانند.
قرار بود ۴۰ درصد باقی مانده نیز در بهمن ماه همان سال آزاد شود اما این اتفاق به دلیل سقوط بازار هرگزتحقق نیافت. البته بسیاری از افرادی که ۳۰ یا ۶۰ درصد سهام خود را برای فروش گذاشته بودند نیز موفق به فروش سهام خود نشدند چراکه سهام ارزشمند آن ها مشتری نداشت!
سرنوشت غیرمستقیم ها نیز از این قرار بود که سهامدار شرکت های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت شدند. بر این اساس قرار شد با برگزاری مجامع هیات رئیسه این شرکت ها انتخاب شوند اما این پروژه به اجرا نرسید.
این درحالی بود که قرار بود از امسال پرداخت سود سهام عدالت به وضعیت مستقیم بودن یا غیرمستقیم بودن مشمولان بستگی داشته باشد اما به نظر نمیرسد این موضوع نیز اجرا شود.
بر این اساس مجید عشقی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در نخستین اظهار نظر خود درمورد سهام عدالت از طراحی یک بسته جدید خبر داده است. وی در این مورد اعلام کرده است که درمورد سهام عدالت باید به مرور تصمیمگیری شود.
وی بر این نکته تاکید کرده است که با توجه به ارزندگی این سهام و وضعیت کنونی بازار، مشمولان برای فروش عجله نداشته باشند و به سهام عدالت به عنوان یک سرمایه گذاری بلند مدت نگاه کنند. فروش سهام عدالت، مخصوصا در این نوسانات به ضرر مردم است.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار همچنین از این موضوع خبر داد که بحث بازارگردانی سهام شرکتهای سرمایه گذاری استانی و نحوه فروش سهام عدالت چه در روش مستقیم چه در روش غیرمستقیم درحال برنامه ریزی است. به طور کلی قرار شده است، بسته سیاستگذاری سهام عدالت طراحی و در شورای عالی بورس مطرح شود.
«آییننامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون براساس توزیع سهام عدالت» در تاریخ ۹ بهمن ۸۴ و پس از اصلاح متن اولیه که خود در ۲۳ آبان ۸۴ مصوب هیئت وزیران شده بود، به تصویب این هیئت رسید.
تصویب اساسنامه شرکت کارگزاری سهام عدالت در همین روز بر عزم راسخ دولت جدید در عملی ساختن این پروژه صحه گذاشت و سهام مزبور پیش از آغاز سال ۱۳۸۵ در چهار استان به تعدادی از مشمولان طرح اعطا شد. در مرحله اول واگذاری سهام عدالت به برخی از افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان بیکار فاقد شغل تقسیم شد و برگههایی به عنوان برگه سهام عدالت نیز به مشمولان طرح سهام عدالت داده شد.
ارزش این برگهها در ابتدا ۵۰۰ هزار تومان سهام بود که بعد به یک میلیون تومان افزایش یافت. قرار بود که برای گروههای کم درآمد، نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت ده سال از محل سود شرکت بازپرداخت گردد.