«این‌بار موضع تغییر کرده است، بالاخره کاهش خرید کار دست تولیدکنندگانی داده که معتقدند قیمت‌های کنونی به‌صرفه نیست اما خود اذعان دارند که دیگر توان فروش فرآورده‌های لبنی با قیمتی بالاتر از قیمت‌های کنونی وجود ندارد.» این را دبیر انجمن صنایع لبنی کشور می‌گوید.
رضا باکری معتقد است وقتی مردم توان خرید ندارند چگونه می‌شود آنها را مجبور به خرید کرد؟ هر چند وی گفته است تاکنون هیچ بخشنامه‌ای مبنی بر افزایش ۱۰ درصدی قیمت فرآورده‌های لبنی به دست ما نرسیده است. پیش از این نیز دبیر انجمن صنایع لبنی از دپوی برخی محصولات لبنی در انبارها به دلیل نبود مشتری خبر داده بود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد بازار رمضان امسال مانند سال‌های گذشته داغ نشده است، شاید همین مساله سبب شده است، محمد فربد، عضو هیات مدیره انجمن صنایع لبنی اطمینان دهد افزایش قیمت‌ها بعد از ماه مبارک رمضان اتفاق خواهد افتاد. وی نیز تایید می‌کند که بازار افزایش نرخ را هضم می‌کند اما در حال حاضر عرضه بیش از تقاضا ست و قدرت خرید مردم نیز کاهش یافته است.
در پی اعلام خبر افزایش ١٠ درصدی قیمت سه محصول لبنی شامل ماست، پنیر و شیر محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به خبرنگار «اعتماد» گفته است: هم‌اکنون در ستاد تنظیم بازار پیشنهادی مطرح است که سه قلم محصول لبنی شامل شیر، پنیر و لبنیات بتواند افزایش ۱۰ درصدی قیمت را تجربه کند، چرا که دولت نمی‌تواند به تولید یارانه بدهد، ضمن اینکه بقیه محصولات لبنی با قیمت آزاد هم اکنون در بازار عرضه می‌شوند و دولت دخالتی در قیمت‌گذاری آن ندارد. وی از تمایل دولت برای حمایت از محصولات لبنی خبر داده و گفته است: سال گذشته در دولت و در ستاد تنظیم بازار قیمت هر کیلوگرم شیرخام ١۴۴٠ تومان تصویب شد که اعلام کردیم نمی‌توان ماهانه ٧٥ میلیارد تومان یارانه شیر پرداخت کرد که البته دولت تنها سه ماه یارانه پرداخت و صنایع لبنی هم نتوانستند شیر خام را به قیمتی که اعلام شد خریداری کنند.
نعمت‌زاده افزود: باتوجه به درآمد دولت به این جمع‌بندی رسیدیم که دولت نمی‌تواند یارانه شیر را پرداخت کند و قرار شد کارخانه‌های صنایع لبنی قیمت سه قلم از محصولات شامل شیر و ماست و پنیر را ١٠ درصد افزایش دهند و در مقابل شیرخام را به قیمت مصوب ١۴۴٠ تومان از دامدار خریداری کنند.
تکذیب افزایش قیمت لبنیات تا پایان ماه رمضان
در همین رابطه روز گذشته اعلام شد که خبر افزایش قیمت لبنیات فعلا منتفی است و تصمیم‌گیری در این رابطه به بعد از ماه رمضان موکول شده است. معاونت اجرایی رییس‌جمهوری نقل قول‌های مطرح شده از محمد شریعتمداری در برخی رسانه‌ها مبنی بر تصمیم‌گیری دولت در خصوص افزایش قیمت لبنیات را رد و تاکید کرد: تاکنون در هیچ یک از جلسات هیات دولت، بررسی نرخ محصولات لبنی مطرح نشده است.
روابط عمومی حوزه معاونت اجرایی رییس‌جمهوری دیروز با انتشار جوابیه‌ای اعلام کرد: درخواست خرید شیر خام با قیمت ١۴۴٠ تومان از دامداران که ارتباط مستقیمی با نرخ محصولات لبنی دارد در یکی از جلسات ستاد هدفمندسازی یارانه‌ها مطرح و اتخاذ تصمیم راجع به تغییر نرخ محصولات لبنی به بعد از ماه مبارک رمضان موکول شده است.
کاهش سرانه مصرف
کاهش سرانه مصرف لبنیات اتفاق تازه‌ای نیست، پس از آنکه یارانه‌ها با هدف حل مشکلات بنیادین اقتصاد ایران هدفمند شد اما در عمل به تزریق یارانه نقدی به خانوارها تقلیل یافت، سرانه مصرف لبنیات به دلیل افزایش قابل توجه قیمت‌ها رو به کاهش گذاشت. نتیجه آن شد که مصرف لبنیات در کشوری که ٨٠ درصد مردمش از کمبود ویتامین D رنج می‌بردند، به یک‌سوم رسید. بسیاری از کارشناسان اقتصادی و کارشناسان تغذیه و بهداشت هشدار می‌دهند تداوم این روند می‌تواند در آینده کشور را با مشکلات متعددی از نظر سلامتی مواجه کند و هزینه‌های گزافی را برای درمان بیماری‌های ناشی از این تغییر عادت غذایی به کشور تحمیل کند.
صحبت از افزایش ١٠ درصدی قیمت لبنیات در حالی است که در سال‌های اخیر قیمت لبنیات بارها افزایش یافته و در سال گذشته نیز افزایش قیمت لبنیات سبب کاهش خرید این ماده غذایی از سوی مصرف‌کنندگان شد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش چندباره قیمت‌ها از سوی واحدهای تولیدی محصولات لبنی همواره به استناد مصوبه افزایش ١٥ درصدی قیمت لبنیات از سوی فعالان این صنعت توجیه می‌شد. دبیر انجمن تولیدکنندگان صنایع لبنی در پاسخ به این سوال که چرا واحدهای تولیدکننده لبنیات چندین بار نسبت به افزایش قیمت محصولات لبنی اقدام کرده‌اند، می‌گفت: این مصوبه مجوز افزایش تدریجی قیمت را به واحدها داده است از این رو افزایش قیمت یک باره رخ نداده و واحدها برای رقابت با هم نسبت به افزایش مقطعی و تدریجی قیمت محصولات‌شان اقدام کرده‌اند.
مصرف لبنیات در ایران یک‌سوم استاندارد جهانی است
لبنیات یکی از مهم‌ترین کالاهایی است که باید در سبد غذایی خانوار وجود داشته باشد زیرا در صورت عدم مصرف کافی آن انواع بیماری‌ها در جامعه شیوع پیدا می‌کند. در بهمن ماه سال گذشته، رییس انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور با اشاره کاهش مصرف شیر از سبد غذایی مردم گفت: در حالی شاهد کاهش مصرف این ماده غذایی هستیم که سرانه مصرف لبنیات در کشور یک سوم استاندارد جهانی است.
مجید حاجی فرجی معتقد است روزانه باید بین دو تا سه لیوان شیر مصرف شود اما این استاندارد در ایران رعایت نمی‌شود. هرچند قیمت شیر مولفه مهمی در میزان مصرف تلقی می‌شود اما انتشار اخباری در خصوص کیفیت مواد لبنی نیز در کاهش مصرف بی‌تاثیر نبوده است. جنجال پالم در سال گذشته و انتشار اخباری مبنی بر استفاده از وایتکس در شیرهای تولیدی در سال‌های قبل از آن، همگی در کاهش مصرف شیر و سایر محصولات لبنی موثر بوده است. برخی اخبار در خصوص استفاده از مواد نگهدارنده در شیر، از سوی کارشناسان نگران‌کننده توصیف شده است.
کارشناسان مختلف بارها نسبت به کاهش مصرف مواد لبنی و حذف دیگر خوراکی‌ها از سبد معیشتی خانوار هشدار دادند. آخرین هشدار در این رابطه را سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی، در جلسه‌ای که چند هفته قبل به همت سازمان انجمن‌های جامعه مدنی ایران برگزار شد، داد. وی در این مراسم گفت: «بین سال‌های ١٣٩٠ تا ١٣٩٢، قدرت خرید مردم و به خصوص کارگران، حدود ۴٠ درصد در این بازه زمانی کاهش یافت.» این اتفاق در حالی می‌افتد که بخش مهمی از جمعیت کشور جوان هستند و در صورت کمبود مصرف مواد غذایی، به مشکلات متعددی در سنین بالاتر دچار خواهند شد. براساس سرشماری جمعیت کشور در سال ١٣٩٠، جمعیت زیر ٣٠ سال کشور، ٩ / ٥۴ درصد از کل جمعیت، یعنی ٢ / ۴١ میلیون نفر را تشکیل می‌دهد.
افزایش ۴٠٥ تا ٥٧٨ درصدی انواع محصولات لبنی طی هشت سال
گزارش‌های ارایه شده از سوی بانک مرکزی موید افزایش قابل توجه قیمت محصولات لبنی در هشت سال گذشته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت هر کیلوگرم ماست پاستوریزه بین تیرماه ١٣٨۶ تا تیرماه سال جاری، از ٧٩۶ تومان به دو هزار و ٩٣٣ تومان رسیده است. با احتساب افزایش ١٠ درصدی قیمت لبنیات، قیمت هر کیلوگرم ماست پاستوریزه به سه هزار و ٢٢۶ تومان می‌رسد. یعنی ظرف هشت سال، بیش از چهار برابر افزایش قیمت، یا به طور دقیق‌تر ٢ / ۴٠٥ درصد افزایش قیمت ماست بوده است.
در مورد پنیر ۴٥٠ گرمی پاستوریزه و با اعمال افزایش ١٠ درصدی قیمت ۴٥٧ درصد افزایش. هرچند استاندارد شیر تغییر کرده است و تا سال ١٣٩٠، معیار بانک مرکزی شیر استریلیزه بود که بعد از آن تاریخ به شیر پاستوریزه تغییر کرد اما با این اوصاف و افزایش ١٠ درصدی اخیر، ۴٠٥ درصد قیمت این محصول رشد داشته است. بیشترین افزایش قیمت در این میان به کره تعلق دارد زیرا از اواخر سال ١٣٩١، یارانه تولید و واردات آن به طور کلی از بین رفت. با این اوصاف قیمت کره به ٢۶ هزار و ۴٠٠ تومان می‌رسد که نشان از افزایش ٥٧٨ درصدی قیمت این محصول نسبت به هشت سال پیش دارد.
در جدول و نمودار، افزایش ١٠ درصدی اعمال نشده است. برای بررسی بهتر میزان تغییرات مواد لبنی ظرف هشت سال گذشته می‌توان از نمودار زیر استفاده کرد. مساله اساسی، همان‌طور که در نمودار زیر و جدول مشاهده می‌شود، آهنگ افزایش قیمت بین سال‌های ١٣٩٠ تا ١٣٩٢ شتاب فزاینده‌تری به خود گرفته است. در این مدت قیمت تمام محصولات لبنی افزایش دوبرابری قیمت داشتند.